Z.N.K.R. IAIDO
Er zijn vandaag de dag twaalf samengestelde kata die alle bij de Landelijke Japanse Kendo Bond (Zen Nihon Kendo Renmei) aangesloten iaidoka trainen en die de gezamenlijke grondslag vormen voor examens en wedstrijden. Dit is het Z.N.K.R. iai, voorheen, maar informeel nog steeds, bekend als seitei iai. Z.N.K.R. iaido kreeg gestalte in 1966, 1980 en 2001 door de inspanningen van grootmeesters uit de Muso Shinden Ryu, Muso Jikiden Eishin Ryu, Hoki Ryu en Tamiya Ryu. Oorspronkelijk was Z.N.K.R. iaido een manier om kendoka via een aantal basistechnieken met het echte zwaard te laten kennismaken. De traditionele kata van het kendo, uitgevoerd met een houten zwaard (bokuto), boden hiertoe onvoldoende gelegenheid. In deze huidige vorm wordt het iaido wereldwijd beoefend.
Het Z.N.K.R. iaido bestaat uit vier zittende en acht staande kata, waarin de meest representatieve en effectieve zwaardtechnieken uit de diverse tradities aan bod komen: horizontale, verticale, diagonale en opeenvolgende slagen, alsmede stoten en steken. De reeks wordt geopend en afgesloten met een kort groetritueel, dat een essentieel onderdeel is van het iaido. Afhankelijk van de locale omstandigheden is het een respectbetuiging aan het verleden (de goden of vroegere grootmeesters), het heden (de leraar en het zwaard) en de toekomst (de leerlingen) van de discipline. Voordat het zwaard in de band wordt gedaan, groet de iaidoka het zwaard om het één te laten worden met zijn lichaam en geest. De etiquette brengt echter ook waakzaamheid (zanshin) met zich mee, aangezien een gebrek aan wederzijds respect in het feodale Japan meestal een dodelijke afloop had.
Met het Z.N.K.R. iaido kregen de vele tradities (ryuha) een standaard in handen om hun expertise onderling te vergelijken. Los van de waardering binnen de verschillende scholen werd een systeem toegepast dat bekend is uit de andere budo-disciplines, met zeven kyu- en tien dangraden, waarmee men het trainingsniveau van kandidaten kon beoordelen. Bij de Nederlandse Kendo Renmei moet men eerst examen voor de 1e kyu, alvorens te worden toegelaten tot het examen voor de 1e dan. De examens bestaan altijd uit een theoretisch en een praktisch gedeelte. Ook wedstrijden (shiai) behoren op basis van het Z.N.K.R. iaido tot de mogelijkheden. Twee kandidaten van gelijk niveau – soms met één dangraad verschil – laten hierbij tegelijkertijd een aantal vrije of voorgeschreven kata aan een jury zien.
12 KATA
De namen en betekenissen van de twaalf kata van het Zen Nihon Kendo Renmei iaido worden hieronder weergegeven:
Seiza no bu | zittend deel in seiza | ||
1 | Ippon me | Mae | Frontaal |
2 | Nihon me | Ushiro | Achter |
3 | Sanbon me | Ukenagashi | Vloeiende wering |
Tate hiza no bu | Zittend deel in tate hiza | ||
4 | Yonhon me | Tsuke-ate | Stoot met de tsuka |
Tachi iai no bu | Staand gedeelte | ||
5 | Gohon me | Kesageri | Snede over de kesa |
6 | Roppon me | Morotetsuki | steek met beide handen |
7 | Nanahon me | Sanpogiri | Snijden in drie richtingen |
8 | Hachihon me | Ganmen ate | Stoot in het gezicht |
9 | Kyuhon me | Soetetsuki | Steek ondersteund met één hand |
10 | Juppon me | Shihogiri | Snijden in vier richtingen |
11 | Juichippon me | Sougiri | Snijden in achtervolging |
12 | Junippon me | Nuki uchi | Trekken en snijden |